quae: sc. eius as antecedent.
6. deorsum: adv., downward, below.
8. zelotes: a Greek m. nom. sg. form, one who is jealous.
visitans: visitare,to see often, visit, here visit upon, send.
10. in milia: balances in filios above.
his: DAT. OF REF., in the case of the people.
diligunt: here, love in the sense of esteem, a lofty and dignified word, vs. amare, to love or like in a more general or more physical way.
12. in vanum: ostentatiously, in vain.
15. memento: 2nd pers. sg. fut. imper. of the defective vb. memini.
diem sabbati:the day of the sabbath (a Hebrew word), the day of rest.
sanctifices: sanctificare, eccl. Lat., to treat as holy, sanctify.
diebus: ABL. OF DURATION OF TIME, less common than the acc. construction.
operaberis: operari = laborare.
17. in eo: a prep, is common with the ABL. OF TIME in eccl. Lat.
18. ancilla: maid-servant.
iumentum:beast of burden, pack animal.
advena: m./f, stranger.
21. idcirco: adv., on that account, therefore.
benedixit: benedicere (in class. Lat. usually written bene dicere) + dat., to speak well of = to bless, common in eccl. Lat.
23. longaevus: old, aged.
25. occides: from ob-caedo.
26. moechaberis: moechari, to commit adultery.
27. furtum: theft.
28. proximum: proximus, neighbor, a natural later development from the lit. meaning of the word (“neighbor” is an Anglo-Saxon word meaning “near-dweller”); vicinus is the class. term.
29. concupisces: concupiscere, to long for, desire eagerly.
30. asinum: asinus, ass.
33. quis: = quid, here m. by attraction to locus.
intellegentiae: here, understanding.
The Ten Commandments
Locutusque est Dominus cunctos sermones hos:
Ego sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra Aegypti, de domo servitutis.
Non habebis deos alienos coram me.
5 Non facies tibi sculptile neque omnem similitudinem quae est in caelo desuper et quae in terra deorsum nec eorum quae sunt in aquis sub terra. Non adorabis ea neque coles; ego sum Dominus Deus tuus fortis, zelotes, visitans iniquitatem patrum in filios, in tertiam et quartam generationem eorum qui oderunt 10 me, et faciens misericordiam in milia his qui diligunt me et cus-todiunt praecepta mea.
Non adsumes nomen Domini Dei tui in vanum; nec enim habebit insontem Dominus eum qui adsumpserit nomen Domini Dei sui frustra.
15 Memento ut diem sabbati sanctifices. Sex diebus operaberis et facies omnia opera tua. Septimo autem die sabbatum Domini Dei tui est; non facies omne opus in eo, tu, et films tuus et filia tua, servus tuus et ancilla tua, iumentum tuum, et advena qui est intra portas tuas. Sex enim diebus fecit Dominus caelum et 20 terram, et mare, et omnia quae in eis sunt, et requievit in die septimo; idcirco benedixit Dominus diei sabbati et sanctificavit eum.
Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longaevus super terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi.
25 Non occides.
Non moechaberis.
Non furtum facies.
Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium.
